Pleegzorg in de politiek

Pleegzorg komt vrijwel altijd ter sprake in debatten over jeugdzorg in de Tweede Kamer. Kamerleden zien het belang van pleegzorg en spreken in debatten hun waardering voor pleeggezinnen uit. Iedereen is het erover eens dat het voor een kind het beste is om in een gezin op te groeien en als dat niet in het eigen gezin kan, dan het liefst in een pleeggezin of gezinshuis. De onmisbare rol van pleeggezinnen wordt breed gezien en erkend.

Toch zit er een paradox in de gesprekken over pleegzorg: hoewel iedereen positief spreekt over pleegzorg, is er in de meer fundamentele discussies weinig aandacht voor pleegzorg als onderdeel van het geheel van jeugdzorg en voor de positie van pleeggezinnen daarin. Die gesprekken gaan nog veel vaker over professionals, cliënten, over instellingen en gesloten jeugdzorg.

Daar zijn verschillende redenen voor: pleegzorg kost weinig vergeleken met andere vormen van jeugdhulp met verblijf en als er iets misgaat, is de impact relatief beperkt. Pleeggezinnen zijn de grote, maar stille kracht in de jeugdzorg.

Constant aandacht is nodig, landelijk en lokaal

Om deze stille kracht minder stil te maken en ervoor te zorgen dat er aandacht wordt besteed aan de randvoorwaarden voor goede pleegzorg, is het nodig om constant aandacht te vragen voor de situatie en positie van pleeggezinnen. Dat doet de NVP, samen met pleeggezinnen, op landelijk en op lokaal niveau. We richten ons vooral op zaken die specifiek de situatie van pleeggezinnen verbeteren.

Op landelijk niveau onderhouden we contact met de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het ministerie van Justitie en Veiligheid en de bewindspersonen die bij deze ministeries verantwoordelijk zijn voor pleegzorg en de rechtspositie van pleeggezinnen, staatssecretaris Van Ooijen en minister Weerwind. Daarnaast spreken we geregeld met Kamerleden en met ambtenaren van de ministeries.

In die gesprekken komen een aantal onderwerpen die voor pleeggezinnen spelen geregeld terug. Zoals de vergoeding van kosten voor pleegzorg – we krijgen hierover ook niet voor niets de meeste vragen bij de helpdesk. Pleeggezinnen dreigden buiten de boot te vallen bij een aantal compensatiemaatregelen van de overheid tegen de stijgende kosten. Het aankaarten van dit probleem bij staatssecretaris Van Ooijen en Kamerleden leidde tot een extra verhoging van de pleegvergoeding in 2023.

Een ander onderwerp van gesprek is de regeling bijzondere kosten pleegzorg. Deze regeling geldt alleen als er sprake is van een kinderbeschermingsmaatregel of pleegoudervoogdij. Pleeggezinnen met een vrijwillige plaatsing kunnen geen gebruik maken van deze regeling, net als pleeggezinnen met een pleegkind dat ouder is dan 18 jaar: dan is een pleegzorgplaatsing een vrijwillige plaatsing. Sommige pleegzorgorganisaties maken een uitzondering, daar kunnen ook pleeggezinnen met een vrijwillige plaatsing gebruik maken van de regeling. Wij vinden dat er geen onderscheid zou moeten zijn en dat bijzondere kosten tot 21 jaar vergoed moeten worden, ook als er sprake is van een vrijwillige plaatsing. Hiervoor vroegen we aandacht in een bericht aan de Tweede Kamer, wat leidde tot een motie over dit onderwerp van GroenLinks en de PvdA.

De motie werd niet aangenomen, maar het onderwerp bijzondere kosten krijgt wel een plekje in een nieuwe handreiking over kosten en vergoedingen voor pleegzorg. Samen met het ministerie van VWS, Jeugdzorg Nederland en de VNG werken we aan een nieuwe handreiking die in het voorjaar van 2023 verschijnt.

Onderdeel van deze handreiking zijn ook de tarieven die gemeenten betalen voor pleegzorg. Deze tarieven variëren sterk. Pleeggezinnen zijn voor ondersteuning en begeleiding afhankelijk van de afspraken die gemeenten en pleegzorgorganisaties maken. De handreiking moet ervoor zorgen dat gemeenten een realistisch tarief voor pleegzorg betalen aan de pleegzorgorganisatie.

In november kondigden minister Weerwind en staatssecretaris Van Ooijen aan de wachtlijsten aan te willen pakken door kinderen met een beschermingsmaatregel voorrang te geven bij de toekenning van jeugdhulp. Wij vinden dat voorrang voor alle pleegkinderen zou moeten gelden. Dat brachten we onder de aandacht in een brief aan de Kamerleden in aanloop naar een debat over jeugdzorg in november.

Voorrang is nodig, want te lang wachten op hulp gaat ten koste van stabiliteit en continuïteit van zorg voor pleegkinderen. Te lang wachten op aanvullende hulp kan ervoor zorgen dat een pleegzorgplaatsing eindigt in een breakdown, bleek uit het onderzoek ‘Waarom stoppen pleegouders’, dat we in 2019 samen met het NJi en Jeugdzorg Nederland publiceerden. In een brief aan de staatssecretaris lichtten we nogmaals de belangrijkste uitkomsten en aanbevelingen van het onderzoek toe, nadat de staatssecretaris zich in een debat met de Tweede Kamer afvroeg wat de redenen waren voor pleegouders om te stoppen met pleegzorg. GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld, die we vorig jaar interviewden over pleegzorg, merkte daarbij terecht op dat deze redenen bekend zijn.

Als gevolg van de crisis in de jeugdbescherming worden er in het maatschappelijk debat vraagtekens gezet bij de rechtvaardigheid van uithuisplaatsingen. Daardoor zijn sommige pleegouders gaan twijfelen. Pleegouders merken dat zij aangekeken worden op de problemen rondom uithuisplaatsingen. Dit bespraken we met Kamerleden, wat ervoor zorgde dat verschillende Kamerleden van de ChristenUnie, BBB, SGP en anderen hun waardering en steun voor pleeggezinnen uitspraken.