“Een kijkje in de keuken zorgt voor begrip voor andermans rol”

Goed samenwerken is belangrijk om een pleegzorgplaatsing te laten slagen, want pleegzorg doe je niet alleen. Als pleegouder werk je samen met je pleegzorgbegeleider, een jeugdbeschermer en de ouders van je pleegkind om samen het beste voor je pleegkind te bereiken. Maar dat gaat niet altijd vanzelf. Om de samenwerkingen te verbeteren, organiseerden we in het project 'Samenwerken binnen pleegzorg' dialogen tussen de verschillende partijen die bij een pleegzorgplaatsing betrokken zijn. Door met elkaar in gesprek te gaan, ontstaat meer begrip voor elkaar en verbetert de samenwerking. Jolanda is pleegouder en deed mee aan de dialoog: “Praten met elkaar in plaats van over elkaar, dat is echt de sleutel.”

In 43 dialogen onderzochten pleegouders, ouders, pleegzorgbegeleiders en jeugdbeschermers samen wat nodig is om goed samen te werken, welke taken en verantwoordelijkheden iemand heeft en waarom iemand bepaalde keuzes maakt. Jolanda vertelt: “Professionals waren heel nieuwsgierig naar de verhalen van pleegouders. Ik heb ook nieuwe dingen gehoord van professionals. Het gaf het inzicht: ‘O, werkt dit zo bij jullie op kantoor?’ Een kijkje in de keuken zorgt voor begrip voor andermans rol.”

“Eén van de dingen die ik leerde, was wat er allemaal op het bordje ligt van een jeugdbeschermer. Als ik het verhaal hoor over een crisisuithuisplaatsing en wat daar allemaal bij komt kijken, dan snap ik dat ik soms twee dagen moet wachten op een antwoord. Soms ben je heel druk met je eigen nood en met een minicrisis; je vindt jezelf het allerbelangrijkst. Dan is het moeilijk om te accepteren dat je moet wachten. Nu heb ik een beeld bij de drukte waar een gezinsvoogd het over heeft, dat maakt het wachten makkelijker.”

In de dialogen werd de methodiek van Het Appelboompje van ‘Zo zorg ik’ gebruikt. Vijf bladeren van Het Appelboompje staan voor de randvoorwaarden voor een goede dialoog: gelijkwaardigheid, oprechte nieuwsgierigheid, praten met elkaar in plaats van over elkaar, het faciliteren van luisteren en het stimuleren van eigen regie. Jolanda: “In de dialoog was het in het begin wennen aan de methodiek. Je reageert niet op elkaar, maar bent om de beurt aan het woord – en dat voelde best oncomfortabel. Je wacht tot jij aan de beurt bent, dat dwingt je om naar elkaar te luisteren. Ondertussen gebeurt er een hoop met het verhaal dat jij in je hoofd hebt, want je denkt daarover na en je hoeft niet over een reactie op het verhaal van iemand anders na te denken. Je kunt het verhaal van de ander ontvangen en jouw eigen verhaal mag je uitdelen.”

Gelijkwaardigheid door je verhaal te delen

Omdat je om de beurt aan het woord bent en niet direct reageert op elkaar, ontstaat in de dialoog ruimte om te bepalen wat jij wilt vertellen. Ruimte die er volgens Jolanda op andere momenten niet altijd is: “Ik zou veel vaker m’n verhaal kwijt willen en gehoord willen worden. Je krijgt als pleegouder niet altijd de erkenning en het begrip dat je zou willen. De samenwerking met professionals is aan tijd gebonden en daarom bespreek ik vaak alleen highlights. Er is altijd een onderwerp of een agenda en het gaat altijd over actiepunten en regeldingen. Er is weinig tijd om een verhaal te delen, te vertellen wat iets met me doet en wat het voor mijn gezin betekent. Mijn pleegzorgbegeleider zegt altijd: ‘Je mag bellen als er wat is’, maar wanneer is er wat? Ik weet dat iedereen het druk heeft. Even bellen voelt nutteloos en daarom pak ik die ruimte niet. De vraag ‘wat houdt je bezig?’ moet vaker op de agenda.”

“Het delen van jouw verhaal en ervaringen geeft meer kleur aan een pleegzorgplaatsing. Als je het plaatje inkleurt met de mooie én minder mooie dingen – en ja, dat maakt je kwetsbaar en het is soms eng – geef je de samenwerking meer diepgang. Daar zit tegelijkertijd iets scheefs in, want een professional zal niet zeggen: ik had ruzie met m’n man en mijn kinderen zijn dwars. Dat doe je als pleegouder wel. Je deelt hoe je opvoedt en je emoties reguleert, daarmee geef je een persoonlijk inkijkje in je gezin. Je deelt heel veel en dat is niet wederkerig. Die scheve verhouding vraagt fijngevoeligheid van professionals. Het helpt als ze laten zien en horen dat ze begrip hebben voor de situatie. Laatst belde bijvoorbeeld de orthopedagoog een dag na een online meeting om terug te komen op het gesprek door te vragen: ‘Ik zag dat het je heel veel deed, hoe is het nu?’ Dat kan heel veel goed doen.”