Waarom stoppen pleegouders met pleegzorg?
Alina en Robert* zijn al drie jaar een crisispleeggezin. Sinds een half jaar zorgen zij voor Noah, maar het gaat helemaal niet goed. Hij is voortdurend agressief naar hun eigen dochter en zij heeft er duidelijk onder te lijden. Ze ervaren veel te weinig steun van hun pleegzorgorganisatie, terwijl zij al zo vaak aan de bel hebben getrokken. Eigenlijk twijfelen ze al langer of pleegzorg niet te zwaar is voor hun gezin. Na veel gesprekken en een heleboel slapeloze nachten besluiten zij dat het genoeg is geweest. Ze gaan met pleegzorg stoppen.
In dit artikel ga ik in op de redenen waarom pleegouders ermee ophouden. Dit kan op verschillende manieren worden begrepen. Soms wordt een plaatsing voortijdig beëindigd, omdat het bijvoorbeeld niet goed meer gaat in het gezin. De bedoeling was dat het pleegkind langer zou blijven, maar het lukt niet meer. Dit wordt ook wel een breakdown genoemd. Het kan ook voorkomen dat een pleeggezin besluit de plaatsing wel af te maken, maar daarna geen nieuw kind meer in huis te nemen. In het artikel worden deze vormen door elkaar gebruikt.
Ervaringen van pleegouders
Voor dit artikel heb ik pleegouders geraadpleegd die zijn gestopt met pleegzorg. De pleegouders geven hiervoor uiteenlopende redenen. Zo heeft de familie Meulendijk specifiek de zorg voor Zara op zich genomen, maar ze vinden op een gegeven moment de hechtingsproblematiek te zwaar worden. Zara werd vaak boos zonder dat duidelijk was waarom en de biologische kinderen uit het gezin trokken het op een gegeven moment ook niet meer. Waarschijnlijk is het leven in een gezin te ingewikkeld voor haar. Helemaal loslaten heeft het gezin echter niet gedaan. Zara verblijft nu in een woongroep waar ze het goed doet en ze logeert nog steeds af en toe bij de familie Meulendijk. Dit lijkt goed te werken voor iedereen.
Alisha voelt zich niet gewaardeerd als pleegouder door de pleegzorgorganisatie en de voogdijinstellingen. Zo worden bezoekregelingen eenzijdig aangepast zonder na te gaan of dit wel past en wisselen voogden voortdurend. Ook ervaart Alisha dat er niet naar haar als pleegouder wordt geluisterd. Zij handelt in het belang van haar pleegkinderen en heeft de indruk dat de kinderen juist meer beschadigd raken door deze gang van zaken.
De familie Geerlings gaat na dertig jaar stoppen omdat zij het idee hebben dat de problematiek steeds zwaarder wordt. Ook vinden ze het lastig dat voogden en ouders steeds allerlei eisen stellen, zonder rekening te houden met de belangen van de kinderen en van de pleegouders. De familie herkent het beeld dat onvoldoende naar hen als pleegouders wordt geluisterd. Als zij een wens hebben, ervaren ze dat dit lastig wordt gevonden.
Mark, die pleegzorg biedt op vrijwillige basis, vindt dat er teveel rekening wordt gehouden met de ouders, ook al gaat dit ten koste van het kind.
Simone vindt dat het wel mooi geweest na zestien jaar intensieve zorg voor Lucas, kalenderleeftijd 22 en een ontwikkelingsleeftijd van één jaar oud, en Sabine (20 jaar). Ze heeft Lucas en Sabine opgevoed en nu gaan zij beiden wonen op een mooie woonplek.
Cornelis stoort zich aan de omgeving die altijd een mening klaar heeft, maar inhoudelijk niets weet van de zaak.
Charlotte heeft het idee dat veel mensen om de verkeerde redenen in de pleegzorgwereld terechtkomen en zich onvoldoende bekommeren om het welzijn van het kind.
Onderzoek naar stoppen met pleegzorg In 2019 hebben het Nederlands Jeugdinstituut, de Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen en Jeugdzorg Nederland onderzoek gedaan naar de redenen waarom pleeggezinnen stoppen. De bevindingen zijn vastgelegd in het rapport “Waarom stoppen pleegouders?”. Het onderzoek is gedaan om uitval van pleegouders in de toekomst te voorkomen. Uit dit onderzoek komt onder andere naar voren dat veel pleegouders stoppen doordat zij problemen ervaren met het pleegzorgsysteem of omdat zij het gevoel hebben onvoldoende serieus genomen te worden. Desondanks sluiten veel pleegouders niet uit in de toekomst opnieuw iets te willen betekenen voor kwetsbare kinderen. Uitval kan worden voorkomen door pleegouders meer erkenning en begeleiding te bieden vanuit pleegzorg. Helaas schiet ook de nazorg tekort volgens het onderzoek. Deze conclusies komen overeen met de ervaringen van de pleegouders die ik geraadpleegd heb. Hier valt dus nog wat winst te behalen.
Wat te doen als je overweegt te stoppen?
Ieder pleeggezin houdt er op enig moment mee op. Dit kan op een natuurlijke wijze gaan, omdat de pleegkinderen inmiddels allemaal uit huis zijn. Of het kind gaat weer terug naar de ouders of stroomt door naar een gezin voor langdurige plaatsing, wat altijd al de insteek is geweest.
Een breakdown kan vervelender zijn. Het was immers niet de bedoeling om voortijdig te stoppen, maar helaas is het allemaal anders gelopen. Om een breakdown te voorkomen kun je volgens pleegzorg.nl verschillende dingen doen:
- Bereid je goed voor op de komst van het pleegkind.
- Neem de tijd om iedereen rustig aan elkaar te laten wennen.
- Houd het gedrag van het pleegkind en de anderen in het gezin goed in de gaten zodat je tijdig kunt ingrijpen als er iets niet goed gaat.
- Probeer zoveel mogelijk aan te sluiten bij de behoeften van het kind.
- Investeer in je eigen kennis en vaardigheden, bijvoorbeeld door je goed in te lezen in de problematiek of cursussen en trainingen te volgen die veel pleegzorgorganisaties aanbieden.
- Probeer het vooral niet alleen te doen: blijf niet rondlopen met problemen, maar schakel je netwerk en je pleegzorgwerker tijdig in, of zoek contact met andere pleegouders.
Door Chretienne Peeters
Gebruikte literatuur:
- Nederlands Jeugdinstituut, Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen, Jeugdzorg Nederland (2019). Waarom stoppen pleegouders? Onderzoek naar omstandigheden, begeleiding en hoe pleegouders behouden kunnen worden. Het rapport is hier te downloaden: Breakdown en continuïteit (website NVP)
- Bibliotheek pleegzorg.nl over breakdown voorkomen
* Alle namen in dit artikel zijn gefingeerd.