Wegwerpkind
Rowena Verstraeten is vanaf haar elfde mishandeld door haar pleegmoeder. Rowena heeft een boek geschreven, waarin haar dagboekfragmenten dit aangrijpend vertellen. Aan deze fragmenten is niets veranderd, buiten het herstel van spelfouten. Ze vertellen het verhaal van de mishandeling en de opvoeding gedurende vier jaar. Rowena voelde zich niet gezien en ging geloven dat ze niets waard was: ze was een wegwerpkind. Wars van iedere vorm van medelijden, heeft zij haar zoektocht naar eigenwaarde kunnen omzetten naar kracht en werkt nu als ervaringsdeskundige. Ik praat met haar en de medeschrijver van het boek, Jacodine van de Velde.
Rowena wilde naar aanleiding van reacties op een LinkedIn-bericht een boek gaan schrijven over haar ervaringen. Niet als aanklacht, maar juist als tegengeluid voor alle slechte berichtgeving over jeugdzorg. Rowena: “Er zijn wel fouten gemaakt door hulpverleners in mijn leven, maar ik wilde vooral laten horen dat het met mij goed gaat en dat je, hoe naar de ervaringen ook zijn, er een positieve draai aan kan geven.” Het bericht op LinkedIn maakte Jacodine van de Velde nieuwsgierig. Een ontmoeting met Rowena kwam toevalligerwijze tot stand. Als schijfster bood zij Rowena aan haar te ondersteunen bij het schrijven van het boek. Ondersteuning werd samenwerking, vandaar dat zij als medeschrijfster betrokken is.1 Het boek 'Wegwerpkind' is in maart 2024 gepresenteerd en heeft veel aandacht gekregen van de pers. Een recensie van het boek Wegwerpkind is te lezen bij onze Lees-, kijk- en luistertips.
Wegwerpkind?
Nadat ik het boek had gelezen, verbaasde ik me over deze titel. Het verhaal getuigt juist van kracht en doorzetting. Rowena: “Het is een schurende titel die ook mensen voorbereidt op de schurende inhoud. In mijn jeugd voelde ik me een wegwerpkind. Dat besef kwam toen ik het boek las van Thea Beckman: ‘Wij zijn wegwerpkinderen’. Zelfs nu ervaar ik soms dit gevoel, vooral tijdens feestdagen. Dan is er niemand van mijn familie of pleegfamilie en kan ik nog steeds dat gevoel krijgen dat ik er niet bij hoor.” Wat betekent deze titel voor pleegkinderen: zijn zij ook wegwerpkinderen? Rowena hoopt dat de meeste kinderen dit gevoel niet herkennen, maar er zullen vast wel kinderen en pleegkinderen zijn die dit gevoel wel herkennen. Misschien geeft dit boek hen hoop en kracht.
Loyaliteit
Rowena vertelt dat ze haar pleegmoeder dankbaar is voor de eerste tien jaar van haar leven, waarin ze zorgeloos en vrij heeft kunnen opgroeien. Dat maakt dat ze haar nog steeds kan ontmoeten. Ze wil ook niet dat het boek als een soort aanklacht tegen haar pleegmoeder wordt gelezen. Op de vraag wat het boek gaat betekenen voor het contact dat er nu nog is met haar pleegmoeder, zegt Rowena: “Dat weet ik niet. Ik zou het vervelend vinden als het contact zou stoppen, maar het wel begrijpen en accepteren.” Zal het boek voor haar pleegmoeder nog consequenties hebben, want iedereen heeft het verhaal over kindermishandeling door haar kunnen lezen? Rowena: “Juist daarom heb ik zoveel mogelijk geanonimiseerd. Ze is niet meer herkenbaar, alleen voor haar eigen kinderen/familie.”
Waarom heb je niets gezegd?
Deze vraag dringt zich op tijdens het lezen van de dagboekfragmenten. In het boek vraagt de vrouw van Rowena zich dit af. Ze is erdoor van slag en zelfs boos. Jacodine vertelt dat ook bij haar tijdens het lezen van de dagboeken deze gevoelens zijn opgekomen. Rowena: “Ik hoorde als kind dat ik vervelend en niets waard ben. Dat ben ik gaan geloven. Ook was er angst. Wat als ze me niet geloven en ze vertellen het door aan mijn pleegmoeder? En wat als ze me wél geloven, hoe gaat mijn leven er dan uitzien? Mijn eigen moeder wilde me niet, mijn vader nam ook geen contact op, mijn pleegvader keek niet naar me om en mijn leerkrachten op school zagen niets. Misschien was het mijn straf om zo’n vervelend kind te zijn, zodat ik niet gezien hoef te worden.” Jacodine: “Dit gaat om een geleidelijk proces, waardoor iemand niet meteen in de gaten heeft dat de mishandeling ver over grenzen heengaat. Dat kun je goed lezen in de fragmenten.” Rowena voegt toe: “Vergeet niet dat mijn pleegmoeder al jaren een smetteloze reputatie had. Dan is het bijna ongeloofwaardig dat ze zo veranderd zou zijn. Daarbij heb ik echt wel signalen uitgezonden, maar die zijn niet gezien of gehoord of mijn pleegmoeder gaf er een heel andere draai aan.”
WINACTIE
Wil jij ook graag het boek Wegwerpkind lezen? BIJ ONS mag gratis een boek geven aan een lezer van BIJ ONS. Wil je hier kans op maken, stuur dan een berichtje naar bijons@denvp.nl. Doe dat voor 1 juli 2024. En natuurlijk horen we daarna graag je reactie als je het boek hebt gelezen.
Pleegouders
Rowena: “Ik hoop niet dat pleegouders mijn boek lezen als een sneer naar pleegzorg. Ondanks mijn negatieve ervaringen denk ik absoluut niet negatief over pleegzorg. Het is zo belangrijk dat mensen open staan om een kind op te voeden, als de eigen ouders het niet kunnen. Ik zie veel goede voorbeelden van pleegzorg en ik geloof dat ik gewoon pech heb gehad. De herinneringen aan mijn eerste tien jaar in dit gezin koester ik en die tradities die er toen waren kan ik doorgeven aan mijn kind. Ze zijn ook de basis van de eerdergenoemde loyaliteit. Ik hoop dat dit in het boek duidelijk wordt.”
Strijdkracht
Rowena draagt het boek op ‘aan iedereen die een strijd voert met herinneringen. Aan iedereen die misschien nog wel het meest in strijd is met zichzelf’. Zij heeft een strijd geleverd en kan nog steeds geprikkeld worden door gebeurtenissen die herinneringen oproepen. Maar juist die ervaringen maken haar als mens en als ervaringsdeskundige sterk. Rowena: “Het raakt me echt wat kinderen of jongeren soms meemaken. Het is niet meer zo dat mijn leven daardoor overhoop gegooid wordt, maar er zijn dagen dat ik achteraf moet spuien over alle narigheid die ik heb gehoord.”
Ervaringsdeskundige
Nadat Rowena een aantal keren haar verhaal had verteld, besloot ze de opleiding als ervaringsdeskundige te volgen. Citaat uit het boek: “Ik wilde niet ‘dat kind uit de jeugdzorg’ blijven die verhaaltjes kwam vertellen. Ik wilde er echt toe doen.“ Ze is in dienst als ervaringsdeskundige bij een jeugdbeschermingsorganisatie. De inzet van ervaringsdeskundigheid in de jeugdzorg is niet overal vanzelfsprekend. Rowena pleit voor meer inzet van deze deskundigheid in de jeugdhulpverlening, ook elders in het land. Daarnaast maakt ze zich sterk voor een dossier voor het kind. Rowena: “Als ik nu mijn dossier lees, dan gaat het vooral over mij als veroorzaker van alle onrust. Je leest nergens waar dit vandaan komt of wie ik was. Het taalgebruik is moeilijk: lange zinnen en afkortingen. Dat moet anders. Ik vind dat in het dossier ook moet staan wat voor kind je was, wat waren je hobby’s en hoe ging je slapen. Deze informatie heb ik niet, ik mis ook daarin wie ik was.”
Playlist
Muziek is in het leven van Rowena belangrijk. Dit blijkt uit de playlist in het boek, die parallel loopt met de inhoud. Rowena is fan van Avril Lavigne. Zij staat vaak in de lijst. Rowena: “Ik houd juist van wat donkerdere muziek, omdat dit meer past bij mijn gevoelens. Ik zet muziek op als ik niet lekker in mijn vel zit en mezelf toestemming geef om me zo te voelen. Ik hoef me dan niet leuker voor te doen.” Als buitenbeentjes staan ook De Snollebollekes erbij: dochtertje Yana is grote fan. De vrolijkheid van deze muziek lijkt kenmerkend voor de blijheid die zij in het leven van Rowena brengt.
Door Maud Verhoofstad
Voetnoot:
1. Het interview voor dit artikel was met beide schrijvers, Rowena en Jacodine. Vanwege de leesbaarheid en Rowena als ervaringsdeskundige van haar eigen verhaal heb ik in dit artikel Jacodine niet vaak geciteerd. Maar duidelijk is wel dat zij in dit interview ook inbreng heeft gehad, dit is verwerkt in de woorden van Rowena. Jacodine van de Velde is schrijfster van o.a. het boek Steen voor Steen, lees een interview met haar in BIJ ONS van mei 2023.