Clementine Degener (41 jaar) is hoofddocent Social Work aan de Hogeschool Rotterdam. Eind 2021 promoveerde zij aan de Rijksuniversiteit Groningen op een onderzoek naar de etnische identiteit van pleegkinderen.

Clementine Degener onderzocht hoe pleegkinderen met verschillende etnische achtergronden zichzelf en hun afkomst beleven. Bij etnische identiteit gaat het over uiterlijk, taal, religie, tradities en gebruiken van een bevolkingsgroep of land. Wie ben je en bij wie wil je horen? Voorbeelden zijn: Draag je een afrokapsel of dreadlocks? Spreek je Nederlands en Papiamento of alleen Nederlands? Doe je wel of niet mee aan de ramadan volgens het islamitisch geloof?

BIJ ONS ging met Clementine Degener in gesprek over de verhalen die zij van pleegkinderen hoorde. De pleegkinderen in haar onderzoek hadden een diverse etnische achtergrond en hun pleegouders waren allemaal wit.

Wat is etnische identiteit en waarom is het belangrijk?

“Etnische identiteit gaat over ‘Wie ben ik?’, ‘Bij wie hoor ik?’. Bij een sterke positieve etnische identiteit heb je een positief gevoel van ‘erbij horen’. Je hoort bij de mensen die er hetzelfde uitzien, dezelfde taal of religie hebben, dezelfde muziek luisteren. Ik vond het bijzonder dat uit het onderzoek kwam dat de jongeren trots zijn op hun haar. Dat maakt echt onderdeel uit van hun etnische identiteit.

De pleegkinderen uit mijn onderzoek kregen veel verschillende boodschappen van ouders, pleegouders en leeftijdsgenoten. De boodschappen over wie ze zijn en bij wie ze zouden moeten horen, waren soms tegenstrijdig. Zoals een meisje dat van pleegouders hoorde ‘Hier spreken we ABN (Algemeen Beschaafd Nederlands).’ Terwijl haar ouders zeiden ‘Als je zo praat, nemen we je niet mee naar familie.’ Dan word je als pleegkind heen en weer geslingerd. Als ouders en pleegouders echt samenwerken, is het voor pleegkinderen makkelijker om zich goed te voelen over wie ze zijn en bij wie ze horen.”

Wie deden er mee aan je onderzoek?

“Voor het onderzoek heb ik twintig pleegjongeren in de leeftijd van twaalf tot negentien jaar geïnterviewd. Tien pleegjongeren heb ik twee keer geïnterviewd. Daar zat twee jaar tussen. De verdeling jongens en meisjes was fiftyfifty. Ze hadden een heel diverse etnische achtergrond. Marokkaans, Turks, Antilliaans, Surinaams, Egyptisch en Braziliaans. Drie van de twintig jongeren waren bi-cultureel; bijvoorbeeld half Turks en half Nederlands.

Hun pleegouders waren allemaal wit, maar niet alle pleegouders hadden enkel Nederlandse roots. Zo had één van de pleegouders Turkse familie. Een andere pleegouder had een Duitse achtergrond. In de interviews werd dit door de pleegkinderen benoemd. Het gaf aan dat het wel degelijk positief verschil maakt als er meer (etnische) achtergronden in het gezin zijn. Het werd door hen ook als prettig ervaren als er meer pleegjongeren in het gezin waren met een andere etnische achtergrond. Zo waren ze niet de enigen.”